Er is altijd een directe link tussen het culturele erfgoed van volkeren of steden en hun verleden, hun geschiedenis. Ons culturele erfgoed verwijst naar de evolutie die we hebben doorgemaakt. De Europese Unie telt vandaag 28 lidstaten en is de thuis van meer dan 500 miljoen mensen. Ze is daarom de grootste gemeenschappelijke markt in een wereld die wordt gekenmerkt door een almaar sterkere globalisering. Verschillende internationale onderzoeken hebben in het verleden aangetoond dat met name de culturele en creatieve industrie als motor voor economische groei fungeert. De sector bleek de afgelopen jaren bijzonder resistent te zijn tegen de economische crisis en kende in tegenstelling tot andere branches zelfs een groei in heel Europa.
Maar … euroscepsis, de brexit en de opmars van anti-Europese bewegingen in sommige EU-lidstaten – ook in Duitsland – domineren op veel plaatsen de debatten en zetten me steeds weer aan het denken. Wat is er de laatste jaren gebeurd met gemeenschappelijke Europese waarden en ideeën als vrede, welvaart en rechtsstatelijkheid? Zijn die niet meer van belang? De EU is toch een economische gemeenschap, een gemeenschap met gedeelde normen en waarden?
Europa trekt niet alleen voordeel uit de gemeenschappelijke markt, maar ook uit zijn enorme culturele verscheidenheid. Europese succesverhalen vloeien voort uit de talloze grootse creatieve prestaties en voeden tegelijk de culturele diversiteit. Het Europese festival Europeade is hét bewijs dat een culturele uitwisseling en een versmelting van verschillende culturen mogelijk is. De Europeade is het grootste folklore- en klederdrachtfestival van Europa. Jaarlijks trekt het evenement tot wel 6.000 deelnemers uit alle regio’s van het continent aan. De Europeade wordt sinds 1964 elk jaar georganiseerd in een andere Europese stad. Een 200-tal groepen fleuren zomer na zomer een andere plek in Europa op met hun regionale klederdrachten, folkloristische dansen en inheemse muziek, en creëren zo een heel speciale sfeer in de gaststad – de ‘Europese folklorehoofdstad’.
Het festival is een schitterende gelegenheid om over de grenzen heen oude vrienden te ontmoeten en nieuwe mensen te leren kennen. De dansen worden op meerdere centrale locaties in de gaststad opgevoerd. Daarnaast staan een bal, een feestelijke optocht en een oecumenische dienst op het programma. Van vroeg tot laat zingen en musiceren de deelnemende groepen in traditionele klederdracht overal in de stad. Op die manier maakt de Europeade de inwoners van de gaststad vertrouwd met hun eigen volkscultuur, en bevorderen de regionale groepen in belangrijke mate de verstandhouding tussen volkeren. Het motto van de EU – in verscheidenheid verenigd – komt zo elk jaar opvallend tot leven. Diversiteit en verscheidenheid stimuleren de vriendschap tussen de deelnemers en toeschouwers, en de eenheid in Europa.
De eerste verklaring over het doel van de Europeade had als titel 'Aan de jeugd van Europa'. Vrede onder de Europese jongeren was van bij het begin de drijfveer van Mon De Clopper. Een Europa van vrede en vrijheid. "Zolang de jeugd de waarden van het volk weet hoog te dragen en te achten, zolang de jeugd van de volkeren ze zal laten primeren boven de opgedrongen gemaaktheid en levensvreemdheid, zal het Avondland niet ten onder gaan", aldus Mon De Clopper en zijn Duitse 'medestrijder' Robert Müller-Kox. Dat de volkscultuur daarvoor het beste bindmiddel was, bleek toen al de dwingende gedachte – en dat is vandaag nog steeds zo.
"Duizenden hadden op 5 april 1964 begrepen dat de enige weg naar het Europa van morgen, slechts deze der harten kon zijn", schreef Mon De Clopper – op dat moment voorzitter van het intussen opgerichte Europeadecomité – in het programmaboekje van de tweede Europeade op 28 en 29 augustus 1965 in Dortmund, Duitsland. "En wanneer slaat het hart het snelst?", vroeg hij zich af. "Dan als het schoonheid bewondert en aanhoort, dan als men zich in een periode van eeuwige lente voelt, van nieuwe opbloei: opbloei van al het schone, het rijke dat ons oude Avondland biedt aan de volkeren van ons werelddeel."
De organisatoren van de Europeade stelden zich ten doel mee te werken aan de ontwikkeling van een eengemaakt Europa waar iedereen zijn eigen culturele identiteit tot uitdrukking brengt en behoudt – en anderen de vrijheid gunt hetzelfde te doen. Nu brengt het evenement elk jaar 4.000 à 6.000 deelnemers uit heel Europa samen om de folklore en tradities van hun regio te vieren. Het festival weerspiegelt het geloof in de vriendschap tussen de Europese volkeren, en ondersteunt de leuze 'eenheid in verscheidenheid'.
Het huidige internationale Europeadecomité – waarvan ik in maart tot voorzitter werd verkozen – wil dat Europa der volksgemeenschappen, waar ieder met zijn eigen regionale identiteit een plaats heeft en waar ieder welkom moet zijn, mee helpen realiseren. Een Europa der harten zal slechts vrienden en vrede brengen. Dat is wat we wensen aan elke Europese man en vrouw. Dat is de toekomst die we samen bouwen voor alle Europese jongeren.
Daar slagen we elk jaar opnieuw vijf dagen lang in, wanneer duizenden mensen uit heel Europa telkens in een andere stad bijeenkomen en in traditionele klederdracht zingen, musiceren, dansen en feesten – met ingetogen uitbundigheid. De deelnemers uit alle hoeken van het continent zijn allemaal ambassadeurs voor de Europese burgers, en regionale volksculturen zijn hét element bij uitstek om de mensen dichter bij elkaar te brengen. We vertegenwoordigen het Europa der harten, en die boodschap wil ik als voorzitter verder uitdragen.
Een Europa der harten zal slechts vrienden en vrede brengen. En vrede is vandaag even belangrijk, misschien zelfs nóg belangrijker dan 50 jaar geleden. Vrede is welvaart en economische bloei, vrede brengt geluk en culturele rijkdom. Daarom moeten we vandaag – wellicht meer dan ooit – een Europa van de volkeren creëren. De Europeade is een stap op de goede weg.
28 november 2018
Rüdiger Heß
Voorzitter